خانه سازی های بلندمرتبه ی معاصر
در بسیاری از محیط ها ساختمان های بلندمرتبه بهترین گونه ی خانه سازی محسوب می شوند. نمونه های بسیاری از این نوع طراحی موفق در بسترهایی که چشم اندازها و سایر امکانات رفاهی، ارتفاع را تبدیل به مزیت می کنند دیده می شود. امروزه تراکم فزاینده ی شهری باعث شده تا جمعیت بیشتری در مرکز شهر زندگی کنند و مرکز شهر را تبدیل به عرصه ای پرجنب و جوش سازند.گونه ای از خانه سازی بلندمرتبه ی شهری متداول و موفق، فضای خرده فروشی و پارکینگ را در یک ساختمان چند عملکردی ترکیب می کند. این تیپ ساختمانی قادر است مساحت پارکینگ مورد نیاز برای پروژه هایی در این سطح را تأمین کرده و نیز برج مسکونی را با الگوی وسیع بلوک سنتی شهری یکی کند.

ساختمان با در نظرگیری فضای خرده فروشی و پارکینگ در یک سطح وسیع و کم ارتفاع می تواند مرز خیابان را تعریف کند و به ساختمان های کوتاه تر در پیرامون آن مرتبط شود؛ این در حالیست که خانه ها در یک برج بلند در بخش بالا و مستقل از مرز خیابان مستقر می شوند. قراردادن کاربری های خرده فروشی در کنارہی خیابان و واقع در تراز پایه، ساختار پارکینگ را پنهان می کند و به خیابان زندگی می بخشد. زمانی که اقتصاد پروژه اجازه می دهد پارکینگ می تواند در زیر سطح زمین نیز واقع شود.)

پروژه های مسکونی بلندمرتبه ي اخير در نیویورک بوسن و شیکاگو همگی نمونه هایی هستند که در تراز خیابان، دارای فضاهای سرزنده ی تجاری به منظور ایجاد مراکز سرگرمی و فروشگاهی می باشند و مبنای شروع برای استقرار خانه هایی هستند که بر فراز شلوغی خیابان قرار می گیرند و از نور و چشم انداز مناسبی بهره مند می شوند. همچنین برخی از برج های بلندمرتبه ی چندعملکردی، میان فضای خرده فروشی واقع در تراز خیابان و خانه های بالاتر دارای طبقات اداری هستند.

طراحی ساختمان های بلندمرتبه مسکونی

مقدمه

مسکن بلند مرتبه و طراحی آن از آغاز پیدایش تا کنون چالشی مهم برای معماران بوده است. بخشی از مشکلات، مربوط به عدم رعایت ضوابط ساخت وساز در طرح ساخت و بخشی نیز در اثر بی توجهی به بازشناخت فرهنگ و معیارهای آن بوده است. مشکلاتی همچون مسئله ی اشراف ارتباط نامناسب واحدها با یکدیگر در یک مجموعه ی مسکونی همواره از مهم ترین دغدغه های طراحان ساختمان های بلند مرتبه در این خانه ها بوده است. از سوی دیگر ساختمان های بلند به دلیل مقیاس خود، این قابلیت را دارند که بر نظم فضایی موجود در محیط اثرات قابل توجهی بگذارند و موجب ایجاد نظم و یا بی نظمی در منظر شهری شوند. اگرچه از لحاظ معماری بنا و به صورتی انتزاعی، این نوع از ساختمان ها به دلیل مسائل سازه ای و اقتصادی غالبا دارای نظمی ظاهری می باشند، اما عدم مکان یابی و تطبیق آنها با زمینه ی خود، سبب ایجاد اغتشاش در منظر شهری می۔ شود. به این منظور در این مقاله سعی بر آن است تا به طور اجمالی به بررسی ساختمانهای بلند مرتبه و اصول و ضوابط طراحی آن پرداخته شود.

تعریف ساختمان بلند مرتبه
وقتی که از ساختمان بلند مرتبه صحبت می شود، چنین فرض می شود که همه ی افراد تصور یکسانی از آن دارند، در حالی که چنین نیست و نه تنها بین عامه، بلکه بين متخصصين نیز نظرات مختلفی در ارتباط با تعریف ساختمان بلند وجود دارد. از آن جمله استانداردهایی است که در قوانین آلمان، دانمارک و برخی دیگر از کشورهای اروپایی برای تعریف ساختمان بلند وجود دارد و آن ارتفاع ۷۲ فوت ( ۲۱ / ۶۰ متر - معادل یک ساختمان بلند ۸ طبقه) است که حد امکانات تجهیزات آتش نشانی است و مورد استفاده قرار می گیرد. شورای ساختمانهای بلندمرتبه و اسکان شهری در آمریکا بدون مشخص کردن ارتفاع و یا تعداد طبقات خاصی، ساختمان بلند را ساختمانی می داند که بلندی قابل ملاحظه ی آن بر یکی از جنبه های برنامه ریزی، ساخت و یا استفاده از فضایش، تأثیر بگذارد. کمیسیون برنامه ریزی ملی زمین در سوییس نیز هر ساختمانی را که نسبت به ساختمان های اطراف خود دارای اختلاف قابل ملاحظه ای باشد، ساختمان بلند می خواند. این تعریف اگرچه منطقی به نظر می رسد، اما برای تحقیقات کاربردی قابل استفاده نیست، زیرا در آن صورت در یک بافت شهری با تراکم پایین (یک طبقه) حتا ساختمانی ۴ تا ۵ طبقه هم بلندمرتبه محسوب می شود.

برنامه ریزان و طراحان شهری غالبا ساختمان های ۱۰ طبقه به بالا را ساختمان بلند اطلاق می کنند. اگرچه این معیار بر دلایل ناشی از مطالعات سازه ای، اقتصادی و یا تکنیکی متکی می باشد، اما کوششی است در تعریف ساختمان بلند و البته در تکمیل آن چنین عنوان می شود که ویژگی ساختمان بلند در آن است که حداقل یک نمای طراحی شده نمایان گر تعداد طبقات متعدد آن باشد. به عبارت دیگر یک نمایشگاه، کارخانه و یا هر ساختمان با ارتفاع زیاد در این تعریف نمیگنجد.

پیشینه ی ساختمان های بلندمرتبه و تمایلات جدید در طراحی آن ها به طور خلاصه می توان چهار دوره را در احداث آسمانخراش۔ ها نام برد که با شروع ابداعات مهندسین در شیکاگو (مکتب شیکاگو) آغاز می شود، در این دوره اهمیت تحولات در سازه و استفاده از قاب های فلزی و سپس اختراع آسانسور در سال ۱۸۵۳ باعث تحولی در معماری شد. ساختمانهای بلندمرتبه به عنوان پدیده ای در خلال ابداعات مهندسین به نیازهای شغلی و اقتصادی زمان خود نیز پاسخگو و اساسا در خدمت مهندسین بودند. در دوره ی بعد، محبوبیت آکادمی فرانسه و مکتب بو آرت (Beaus Arts) به راه حل های زیباشناسانه در ارتباط با کاربرد الگوهای تاریخی در ساختن ساختمانهای بلند انجامید. در دوره ی سوم با | مرحله ی مدرن گرایی مکتب اروپایی که توسط گروپیوس و الو کربوزیه رواج داده شده بود، یک استاندارد بین المللی از ساختمان های بلند ایجاد شد. در این دوره تزئینات و ارجاعات تاریخی در طراحی ساختمانهای بلند حذف شد و به جای آن با استفاده از اشکال ساده (پوسته ی سبک و نازکی از شیشه، پلاستر و یا مصالح مشابه) پیان مستقیمی از مصالح و سازه به وجود آمد. در دوره ی چهارم که مرحله ی پست مدرن و اواخر مدرن است، بر خلاف مراحل قبل، جایگاه ساختمان های بلند در ارتباط با زمینه ی مراحل قبل، جایگاه ساختمان های بلند در ارتباط با زمینهی شهری مطرح شد و علاوه بر بازگشت به اصول طراحی نئو کلاسیک، استفاده از شیشه های مخصوص در جهت تدابیر فتواکتیو خورشیدی و همچنین روکش های سنگی نازک تر و سبکتر مورد توجه قرار گرفت. تحقیقات و بررسی های مختلف در مورد تأثیرات منفی ساختمان های بلند از جنبه - های گوناگونی سبب شده که طراحی های حاضر در اغلب کشورهای توسعه یافته و برخی کشورهای در حال توسعه تمایلاتی در جهت تنوع در بهره برداری عملکرد، به کارگیری اصول ناشی از فرهنگ و ایدئولوژی و نیز در نظر داشتن ملاحظات زیست محيطی داشته باشند. این تمهیدات در جات ایجاد توسعه ای پایدار به کاهش تاثیرات منفی در ارتباط با آب و هوا استفاده از دیوارهایی با نمای بتنی و پنجره هایی که با عمق زیاد عقب نشینی می کنند و به عنوان صفحات خورشیدی و تنظیم کننده های حرارتی (که به ویژه در آب و هوای گرم مورد استفاده قرار می گیرند) تمایل پیدا کرده است. ابداعات جدیدی نیز در زمینه ی استفاده از مصالح بازیافتی در احداث ساختمان های بلند مرتبه مورد توجه قرار گرفته است.

یکی دیگر از جنبه هایی که اخیرا در طراحی ساختمانهای بلند بیشتر مورد توجه قرار گرفته، انسانی کردن مقیاس این ساختمان هاست که در حکم کوششی در جهت ایجاد هماهنگی و توازن با محیط اطراف خود می باشد. طراحی برج های پله ای غیرمتقارن که از ارتفاع کمی شروع می شوند و به ارتباط بین ساختمان های بلند و محیط اطراف توجه بیشتری دارند، از آن جمله است. این امر، یعنی مطرح شدن ساختمان در زمینه ی محیطی و شهری خود، موردی است که در دوره های اخیر با غلبهی مدرنیسم و فردگرایی به فراموشی سپرده شده بود.

مدیر یک هتل سبز پیوسته به فکر راه هایی برای کاهش مصرف آب و انرژی و ضایعات دورریز است تا در سلامت مهمانان و محیط زیست سهمی داشته باشد. او در رأس امور قرار دارد. در حالی که کارکنان اداری، خدمة کارکنان آشپزخانه و غیره و حتا مهمانان هم در این راستا نقش پررنگی دارند و شواهد نشان داده که آنها از گذران تعطیلات خود در مکانی سبز بی نهایت هم خرسند بوده اند و برای دفعات آینده هم سکونت در چنین مکانی را در اولویت قرار داده اند. از آنجا که در هر بار ساخت بنایی سبز، احتساب مواردی که می توان رعایت کرد آسان نیست، اخيرا مؤسسه ی هتل های سبز در آمریکا مجموعه ضوابطی را تدوین کرده که حاوی معیارها، تکنیک ها و راهکارهایی برای هدایت هتل به سمت ساختمانی سبز و پایدار است به این ترتیب شناسایی این شاخصه ها و رعایت آنها برای صاحبان هتل ها بسیار آسان شده است. رسانه و دولت که جای خود دارد، اما این وظیفه تا حد زیادی بر دوش شرکتها و مؤسسات طراحی و معماری ست تا با اعلام اطلاعاتی از قبیل سود حاصل از صرفه جویی، بهبود سلامت جسمی افراد کاربر، علاقمندی مهمانان و افزایش تعداد آنها و غیره، کارفرما و هتل دار را به فعالیت در این سو متمایل کنند. از جمله اقدامات مؤثر در این زمینه عبارتند از: گذاشتن ظروف کوچکتر برای سرو خوراک و صبحانه، استفاده از پارچه های لک شده به عنوان پیش بند به جای پیش بندهای کاغذی و یکبار مصرف با استفاده از آنها به جای کیسه های رختشوی خانه و دستمال های نظافت، ارائه ی دوچرخه به مهمان هایی که تمایل به این کار دارند جایگزین کردن بلیت های کاغذی با سکه با کارت های الکترونیک در پارکینگ، استفاده از متریال های بازیافت شده یا قابل بازیافت در سطوح مختلف ساختمان (هتلی در ویسکانسین از بازیافت شیشه های دودی اتومبیلهاء تایل های جذابی به عنوان کفپوش ساخته است، استفاده از مواد غذایی، سبزیجات و میوه های ارگانیک، بهره ی حداکثر از نور طبیعی به جای روشن کردن لامپ، بهره از انرژی خورشیدی برای تهویه و گرمایش، استفاده از مواد شوینده در حد رفع نیاز، استفاده ی حداقل از کودهای شیمیایی در باغ و فضای سبز، استفاده از بارش های طبیعی برای آبیاری و غیره. اخیرا انجمن هتل های سبز در آمریکا تأسیس شده که هدفش، اول آگاه سازی افراد است و در قبال هزینه ی کمی که دریافت می کند، اطلاعات و آمار مربوط را ارائه می دهد. در وهله ی دوم انجمن قصد کارآفرینی و راه اندازی گونه ی متفاوتی از تجارت را دارد که بدون شک بر تعداد مهمانان و بالطبع، کارفرماهایی که به این شیوه روی می آورند، می افزاید. هرچه باشد از آمریکا و کانادا گرفته تا آسیا، تفکر و سبک معماری و زندگی سبز و پایدار در حال رشد است. مفاهیمی همچون اکوتوریزم، گردشگری سبز، سفر پایدار و مانند اینها زاده ی همین روند و پدیده هایی رو به رشد هستند. در سال ۱۹۹۲ دو بنیاد به نام های مشارکت گردشگری بین الملل (ITP) و انجمن جهانی گردشگری و سفر (WTTC) تأسیس شدند که اولی با فراخواندن هتل های بزرگ بین المللی، آنها را تشویق به همکاری در وظایف اجتماعی و زیست محیطی می کرد و دومی بر جنبه ی اقتصادی و تأثیرات این عملکرد بر گردشگری و مسافران تمرکز داشت. این دو سازمان میزان کربن تولیدی توسط هتل ها را زیر نظر دارند و تاکنون بیش از 15000 هتل در جهان به این جمع پیوسته اند؛ آنها با پذیرفتن متد اصول اندازه گیری کربن در هتل ها (HCMI)، سعی در کاهش کربن دارند. مجموعه ی گردشگری پکن، استراحت گاه های بین المللی دایموند، هتل های فیرمونت، هتل های هیلتون، هتل هایی از هنگ کنگ و شانگهای، شرکت هیات، مجموعه هتل های بین قاره ای، مجموعه هتل های پن پسیفیک، هتل ها و استراحتگاه های بین المللی استارؤود و بسیاری نام های معروف دیگر در این صنعت، عضویت در این فعالیت را در دستور کارشان قرار داده اند به زودی زمانی فرا می رسد که تمام املاک غیر، فروخته یا واگذار می شوند و ساختمان های سبز محبوب تر و گرانبهاتر می شوند، زیرا که صورت حساب مصرف انرژی ها را تا حد باورنکردنی کاهش می دهند و زندگی سالم تری را فراهم می کنند و در این میان فرقی نمی کند که یکی از شعبه های بین المللی باشید یا یک هتل خواب و صبحانه. نحوه ی عملکرد، تأثیرگذار است. تثبیت رویکرد سبز بی تردید در آغاز کار آسان نیست و جزئیاتی که نتیجه ی نهایی را شکل می دهند، بسیار متعدد و همه ی آنها مؤثر هستند. تجهیزاتی که برای این منظور به کار می روند ارزان نیستند، اما مدیران واقعی ارزش این سرمایه گذاری را درک می کنند. زمانی که تفکر داشتن سبک زندگی با احترام به طبیعت و محیط زیست فراگیر شد، این کسب و کار هتل های «سبز» است که حسابی رونق می گیرد؛ و به نفع انسان و طبیعت است که چنین اتفاقی هم در طراحی هتل ها و هم در سایر جنبه های معماری و سبک زندگی محقق شود.

منبع : هنر معماری 29 ، تابستان 1392

ساختمانی که سبز باشد، یعنی هر کاری را با فکر به سلامت محیط زیست و کاربرانش انجام می دهد و این در مورد هتل یعنی سلامت بیشتر مسافرها، کارکنان و مدیران. شکی نیست که وقتی عطر، گاز، دود، قطرات و ذرات ریز سمی یا مواد شیمیایی مضر در هواء غذا یا هرچه که لمس می کنیم نباشد، نه از راه پوست و نه تنفس وارد بدن می شوند. متاسفانه این فرهنگ اشتباه فراگیر شده که زندگی در هتل به هنگام مسافرت، يعني ریخت و پاش داشتن و مصرفی بودن، که عاقبت خوشی ندارد. تعبیهی آویزها یا کارت ها روی ملحفه و حوله ها با نوشته هایی به این مضمون که «می توان بیش از یک بار هم از اینها استفاده کرد»، مهمان را تشویق می کند که عادت اشتباه تعويض هرروزه ی اینها را کنار بگذارند. کاهش هزینه ها با نظر مثبت مهمانان در این باره همراه بود که عموما گفته اند: «بسیار خوشحال هستیم که می بینیم این هتل به فکر ماست و به سلامت محیط زیست و انسان ها اهمیت میدهد.» باب برگر، مدیر هتلی در کالیفرنیا بعد از پذیرفتن اجرای راهکارهای سبز با تردید، اعلام کرد که حتا اگر یک مورد نقد منفی از مهمانان بشنود، این کار را متوقف خواهد کرد، چون نظافت و اعتماد کاربران، برایش اولویت اول است. اما آنطور که به مجلهی لاجینگ گفت، «بیش از ۴ ماه گذشت و چنین نشد و مستخدمینی که روزانه بیش از ۱۵ سرویس خواب را عوض می کردند، بعضی اوقات حتا از یک اتاق هم درخواست تعویض نداشتند. مهمانان پذیرفته اند که لزومی ندارد هرروز حوله ها عوض شوند. باید این کار را ۱۰ سال پیش آغاز می کردیم.»

هتل های سبز
رعایت معیارهای زیست محیلي در هتل ها یعنی همه چیز؛ هتل های سبز یعنی البته به میهمانان و البته به سلامت محیط و سلامت کارمندان، سبز بودن تا درهای هتل امتداد می یابد و مهمانان را بیشتر به خود فرا می خواند و آنها بعدا دوباره و دوباره سراغ چنین هتل هایی را می گیرند زیرا مي بینند و درک می کند که تا چه حد سلامتشان مورد توجه بوده است. نوع و تعداد کاربران هتل از هر سکونتگاه دیگری بیشتر است و توجه به جزئیات دریافت نتیجه را تضمین می کند.

اقدام اصلی که باید صورت بگیرد. اندازه گیری میزان مصرف انواع انرزی، آب و مایعات دورریز و سپس سعی در کاهش آنهاست، محبوبیت این رویکرد در میان هتل ها روز به روز در حال افزایش است و راهکارهای زیادی وجود دارد که به سادگی نتیجه ای مؤثر حاصل می آورند. هنگامی که معیارهای مؤثر در مصرف بهینهی الرژی همچون سیستم های مدیریتی، لامپهای فلوئورسنت، فن های سقفی، کفپوش های الیاف طبیعی، دیمرهای نورپردازی حسگرهای حرکتی در سرویس های بهداشتی عمومی اتاق جلسات و ورزش و غیره احتساب می شوند. هزینهي انرژی های مصرفی به طرز چشمگیری کاهش می یابد. زمانی که تکنیک ها و تجهیزات صرفه جویی در مصرف آب مانند سردوش های کم فشار، سرو آب در رستوران تنها در صورت درخواست، نصب سوپاپ های شیر کم مصرف، سیفونهای کم فشار و غیره به کار گرفته می شوند، صورت حساب مصرف آب کاهش قابل ملاحظه ای پیدا می کند. استفاده از کتان و پارچه های الیاف طبیعی به شدت در رویکرد طبیعت دوستی تأثیرگذار است. در یک مورد دیده شد که تنها با تغییر رویه ی آشپزخانه که بی ملاحظه آب را مصرف می کرد. دو هزار گالن آب در سال صرفه جویی شد. هزینه های گزاف ناشی از تولید و انتقال زباله ها با استراتژی بازیافت و مصرف کالاهایی که دورریز کمتر دارند، به نفع صاحبان هتل ها تمام می شود.. برخی هتل ها در یک روز محصولات و کالاها را تحویل می گیرند و در روز دیگر، متریال های بسته بندی را به همان فروشندگان تحویل می دهند تا بازیافت و در جایی دیگر استفاده شوند. یک هتل بین المللی در نیواورانان برنامه ی بازیافت جدیدی را آغاز کرد و کارمندانی را برای تفکیک مواد دورریختنی، استخدام کرد. نتیجه شوک آور بود: وسایل قابل بازیافت زیادی مانند پیش بند، حوله، قاشق و غیره از روی غفلت دور ریخته می شدند و پیدا کردن و جمع آوری آنها ۱۰۰۰ دلار در ماه به نفع هتل تمام شد، رویکرد سبز در مواد غذایی نیز تأثیر گسترده ای دارد: چه طبخ و چه مصرف، و فرهنگ سازی در مورد کاهش دورریز مواد غذایی و تفکیک زباله های این بخش رو به گسترش است. شامپو و شوینده های بهداشتی دیگر بی ملاحظه و کیلویی در اتاق ها ارائه می شوند. در اتاق ها از سطل های زباله ي قابل بازیافت با طراحی زیبا و خوبی استفاده می شود.